|
Dogfen gyfeirio
Barn rag-blaen
|
Barn ddrafft
Pwyllgor y Rhanbarthau Ewrop – Datblygu potensial Ynni'r
Môr
I.
ARGYMHELLION
POLISI
Mae Pwyllgor y Rhanbarthau
Ewrop
Pwysigrwydd ynni'r môr
AM1
1.
yn pwysleisio
cyfraniad pwysig ynni'r môr i fodloni anghenion ynni'r
dyfodol, nid yn unig yn yr Undeb Ewropeaidd ond yn fyd-eang; ac yn
croesawu ei chynnwys fel un o bum maes blaenoriaeth y Strategaeth
Twf Glas ac yn credu y gall yr UE chwarae rôl flaenllaw ym
maes ynni'r môr;
2.
yn nodi, drwy
ddarparu ffynhonnell ynni adnewyddadwy dibynadwy a rhagweladwy, bod
gan ynni'r môr y potensial i:
-
helpu i gyflawni
ymrwymiadau Hinsawdd ac Ynni Adnewyddadwy yr UE;
-
cyfrannu at
arallgyfeirio yn y cymysgedd ynni
-
cyfrannu at nodau
sicrwydd ynni a helpu i leihau natur ysbeidiol y cyflenwad
ynni;
-
creu swyddi a
thwf, gan gyfrannu at adfywio ac arallgyfeirio porthladdoedd a
chymunedau ynysoedd ac arfordirol yr UE, y mae rhai ohonynt mewn
rhannau anghysbell o'r UE, yn ogystal â diwydiannau
twristiaeth/hamdden a dyframaethu;
-
darparu
ffynhonnell gyfoethog o gyfalaf deallusol, ymchwil, gwybodaeth,
arloesi a gwella sgiliau (gan gynnwys ym maes peirianneg, profi,
gweithgynhyrchu, cludo, gosod, gweithredu a chynnal a chadw
cyfleusterau ynni'r môr, cyfleusterau porthladd);
-
darparu
manteision amgylcheddol ehangach, er enghraifft amddiffynfeydd
llifogydd arfordirol, ysgogi ecolegau morol newydd;
AM3
3.
yn nodi bod y
ffaith bod ynni'r môr yn cynnwys cymaint o wahanol dechnegau
yn golygu bod yn rhaid iddo gael ei ddatblygu ar nifer o wahanol
lefelau ac mewn gwahanol gyd-destunau. Gallai'r UE fod yn chwaraewr
byd-eang llwyddiannus yn y maes hwn o ystyried bod ganddo gynifer o
ranbarthau arfordirol;
4.
yn nodi'r
amcangyfrifon a nodir yn yng Nghynllun Mapio Ynni’r Môr
Ewrop ar gyfer 2010-2050:
-
Gellid creu hyd
at hanner miliwn o swyddi yn yr UE erbyn 2050, a 26,000 o swyddi
uniongyrchol erbyn 2020
-
Gallai ynni'r
môr fodloni rhwng 10 a 15% o'r galw am bŵer yn yr EU yn
2050 (awgrymir 100GW), gan bweru 115 miliwn o
gartrefi.
-
Gallai symud i
ynni'r môr arwain at ostyngiadau sylweddol mewn allyriadau
CO2 - 2.61 miliwn tunnell erbyn 2020 a 136.3 miliwn
tunnell erbyn 2050
5.
yn cydnabod mai
yng Nghefnfor yr Iwerydd y mae'r potensial uchaf ar gyfer ynni'r
môr yn yr UE; fodd bynnag, dylid pwysleisio cyfraniad pwysig
moroedd a basnau dŵr eraill yr UE, gan gynnwys Môr y
Gogledd, y Môr Baltig, y Môr Udd, Môr y
Canoldir;
6.
AM4 yn cydnabod potensial ynni môr glân i ynysoedd
niferus yr UE; gallai gwneud y mwyaf o'r ynni hwn gyfrannu at
ymreolaeth ynni mewn ynysoedd a rhanbarthau arfordirol
ymylol tra hefyd yn cynnig potensial enfawr o
ran datblygu economaidd a chymdeithasol trwy greu cyflogaeth leol
yn y cymunedau hyn, gan gynnwys cyfleoedd ar gyfer y porthladdoedd
bach a chanolig eu maint niferus yn yr UE;
7.
yn pwysleisio bod
datblygiad sector ynni'r môr o ddiddordeb i'r UE yn ei
gyfanrwydd: ac nad yw cyfleoedd i fuddsoddi mewn ymchwil,
gwybodaeth, sgiliau a datblygu, gweithgynhyrchu ac allforio
cydrannau, datblygu cadwyni cyflenwi, yn gyfyngedig i ynysoedd ac
ardaloedd arfordirol;
8.
yn pwysleisio
pwysigrwydd dull cyfannol o ran ynni adnewyddadwy ar y môr.
Mae nifer o heriau sy'n wynebu ynni'r môr yn cael eu rhannu
â ffynonellau eraill ynni ar y môr, er enghraifft,
mynediad at y grid a chysylltedd, a datblygu sgiliau;
9.
yn nodi gwahanol
fathau o ynni'r môr (gweler pwynt 1 o'r Datganiad
Esboniadol) : amrediad llanw (e.e. morlynnoedd llanw), ynni'r
llanw, ynni'r tonnau, ynni graddiant halwynedd (salinity gradient
energy), a throsi ynni thermol y môr (Ocean Thermal Energy
Conversion - OTEC);
10.
yn nodi bod y
technolegau ar gyfer y gwahanol fathau hyn o ynni'r môr yn
amrywio o ran lefel eu datblygiad, ac ar wahân i amrediad
llanw, mae pob un yn y cam ymchwil a datblygu, sef cynlluniau
peilot ar raddfa fach yn bennaf, ac nid oes datblygiadau ar raddfa
fasnachol ar waith, nag unrhyw gonsensws eto ar y dechnoleg a
ffefrir ar gyfer dyfeisiau;
11.
yn pwysleisio,
fodd bynnag, bod trawsnewidwyr ynni'r tonnau ac ynni'r llanw yn
denu diddordeb masnachol cynyddol ac y gallent ddod yn fwyfwy
perthnasol yn y tymor canolig a'r hirdymor oherwydd eu gallu i
gynhyrchu ynni mewn amrywiaeth eang o leoliadau.
AM5
Yr UE a'i ranbarthau ar flaen y
gad ... am ba hyd?
12.
Yn nodi bod yr UE
ar flaen y gad yn fyd-eang yn y sector ar hyn o bryd, gyda llu o
weithgareddau ymchwil ar raddfa fach ar waith (gweler pwynt 2
o'r datganiad esboniadol), dros 500 o gwmnïau gweithredol
yn sector ynni'r môr, a dros 50% o'r gweithgarwch ynni llanw
byd-eang; mae rhai prosiectau hefyd wedi cwblhau'r agweddau
ariannol;
AM7
13.
yn cydnabod mewn
llawer o achosion bod yr ymdrechion i ddatblygu ynni'r môr yn
dod o'r lefel islaw'r aelod-wladwriaethau, er enghraifft, Cernyw,
Llydaw, Aquitaine, Pays de la Loire, Basse Normandie, Gwlad y Basg,
Cantabria, Galicia, yr Alban, Cymru, Fflandrys, Rhanbarth
Västra Götaland a mwy;
14.
yn nodi, fodd
bynnag, er gwaethaf diddordeb diwydiannol ac ymwneud nifer o
gwmnïau amlwladol a chyfleustodau ynni mewn gweithgareddau
ymchwil a datblygu, nid yw maint y buddsoddiad yn cyfateb â'r
buddsoddiad yn y sectorau ynni adnewyddadwy eraill ac ni
chyrhaeddhwyd y targedau a ddeisyfwyd ar gyfer 2020;
15.
yn cydnabod, heb
weithredu digonol, bod perygl i'r UE golli ei rôl o fod yn
arweinydd byd-eang;
Heriau i ddatblygu ynni'r
môr
AM8
16.
Yn tynnu sylw at
nifer o rwystrau rhyng-gysylltiedig sy'n wynebu twf y sector y
dylid eu goresgyn:
-
Technolegol
-
Ariannol
-
Gweinyddol/llywodraethu (gan gynnwys materion
cydsynio/cynllunio ac argaeledd/mynediad at ddata)
-
Materion sy'n
gysylltiedig â'r grid (cysylltedd)
-
Effaith
amgylcheddol
17.
AM9 yn tanlinellu, er bod angen mynd i'r afael â'r heriau
hyn gyda'i gilydd, bod heriau technolegol ac ariannol yn arbennig o
bwysig, oherwydd heb brawf o'r cysyniad na thechnoleg dibynadwy ni
fydd y diwydiant hyfyw;
18.
yn mynegi ei
bryder bod natur annatblygedig llawer o dechnoleg ynni'r môr,
ynghyd â'r costau uchel sy'n gysylltiedig â phrofi'r
dechnoleg ar y moroedd – yn enwedig mewn tywydd garw ac
anrhagweladwy – yn rhwystr mawr i fuddsoddi ar raddfa fawr,
ac felly'n llesteirio datblygiadau technolegol; mae hon yn broblem
arbennig ar gyfer buddsoddwyr preifat gan fod prawf o gysyniad a
graddfa'r dechnoleg yn ffactorau allweddol o ran cael gafael ar
gyllid ac lleihad yn y costau fesul uned;
AM10
19.
yn ailadrodd
pwysigrwydd ystyriaethau amgylcheddol a nodir yn y Gyfarwyddeb
Fframwaith Strategaeth Forol a'i farn yn ddiweddar ar y pwnc
hwn; yn cefnogi ymchwil pellach ac
arloesedd i ddatblygu atebion ynni'r môr cynaliadwy ar gyfer
gweithgareddau profi a defnyddio, oherwydd bod cyflwyno ynni i'r
môr (sŵn, golau, gwres ac ymbelydredd) yn effeithio ar
yr amgylchedd morol ac ar ecosystemau morol;
20.
yn nodi y dylid
dysgu gwersi o'r sector gwynt a'r sector gwynt ar y môr, yn
arbennig i gwmnïau a sefydliadau ymchwil gydweithio er mwyn
osgoi dyblygu ymdrechion ac ariannu, ac o ran safoni o fewn y
diwydiant, sy'n angenrheidiol i wella cystadleurwydd
cost.
Gweithredu ar lefel yr UE a gwell
cydgysylltu/cydweithredu
21.
yn honni, o
ystyried maint y buddsoddiadau sydd eu hangen i wireddu potensial
sector ynni'r môr, bod camau cydgysylltiedig rhwng y gwahanol
haenau o lywodraethau yn yr UE yn hanfodol, gan gynnwys rôl
ganolog i'r Comisiwn Ewropeaidd, Banc Buddsoddi Ewrop, Senedd
Ewrop, a sefydliadau eraill yr UE, gan weithio ar y cyd ag
aelod-wladwriaethau, awdurdodau lleol a rhanbarthol (LRAs),
sefydliadau ymchwil a phrifysgolion, cyrff anllywodraethol, y
diwydiant newydd ei hun, a buddsoddwyr posibl;
AM11
22.
yn croesawu
penderfyniad y Comisiwn Ewropeaidd i sefydlu fforwm ynni'r
môr, sydd â'r dasg o gyhoeddi Cynllun Mapio Ynni'r
Môr erbyn hydref 2015 i lywio datblygiad y sector hwn ac
mae'n bwriadu, yn sgil ei farn, sicrhau bod y cynllun mapio yn
ystyried yn briodol y dimensiwn cryf lleol a rhanbarthol sydd
ynghlwm â datblygiad y diwydiant newydd hwn;
23.
yn galw ar y
Comisiwn Ewropeaidd i ddatblygu Fforwm Ynni'r Môr yn llwyfan
diwydiannol i hybu camau gweithredu allweddol a nodir yn Nghynllun
Mapio Ynni'r Môr;
AM12
24.
yn galw am
sefydlu targedau ar lefel yr UE ar gyfer ynni'r môr fel
datganiad clir o fwriad er mwyn rhoi sicrwydd o ymrwymiad tymor hir
i fuddsoddwyr;
25.
yn pwysleisio'r
angen am ddull cydlynol ar gyfer yr holl weithgareddau sy'n
gysylltiedig â'r moroedd a'r cefnforoedd; yn dadlau y gallai
datblygiad sector ynni'r môr fod yn ysgogiad i ddatblygu
Polisi Diwydiannol Morol ar gyfer yr UE;
26.
yn croesawu'r
ffaith bod Iwerddon a Phortiwgal wedi datblygu strategaethau
cenedlaethol ar gyfer ynni'r môr; yn croesawu cynnwys ynni'r
môr gan wyth aelod-wladwriaeth yn eu Cynlluniau Gweithredu
Cenedlaethol ar gyfer Ynni Adnewyddadwy: y DU, Iwerddon, Ffrainc,
Portiwgal, Sbaen, y Ffindir, yr Eidal a'r Iseldiroedd; a mentrau
mewn aelod-wladwriaethau eraill fel Denmarc a Sweden;
27.
yn galw ar
aelod-wladwriaethau i roi arweiniad strategol a gwleidyddol i
ddatblygu'r diwydiant hwn drwy roi cefnogaeth gryfach i brosiectau
ymchwil ac arddangos ar eu tiriogaethau;
AM13
28.
yn ailadrodd ei
alwad am greu Cymuned Gwybodaeth ac Arloesedd benodol ar gyfer yr
Economi Las, oherwydd bod rôl hanfodol
i ddatblygu sgiliau a throsglwyddo syniadau o ymchwil morol i'r
sector preifat wrth ddatblygu ynni'r môr;
29.
yn pwysleisio'r
angen i fanteisio ar enghreifftiau llwyddiannus presennol o fentrau
a phartneriaethau, er mwyn gwneud defnydd llawn
o'r wybodaeth a ddatblygwyd yn fframwaith y Cynllun Technoleg Ynni
Strategol (Strategic Energy Technology Plan - SET) a'i golofn
ymchwil, sef Cynghrair Ymchwil Ynni Ewrop; h.y. cynnwys actorion y
Cynllun SET, Dinasoedd Clyfar a Horizon 2020 wrth ddatblygu
strategaethau ynni lleol a rhanbarthol;
30.
yn nodi'r angen i
ddatblygu hyfforddiant proffesiynol ar gyfer sgiliau sydd eu hangen
ar gyfer gosod a chynnal a chadw gweithfeydd ynni'r môr sydd
ar hyn o bryd yn nwylo cwmnïau olew a nwy, ac annog y sector i
rannu gwybodaeth a dysgu oddi wrth ei gilydd.
Cymorth gwladwriaethol
31.
Yn croesawu'r
gymeradwyaeth cymorth gwladwriaethol a roddwyd ym mis Ebrill 2015 i
gynllun ym Mhortiwgal i gefnogi prosiectau arddangos (capasiti
wedi'i osod o 50MW) cynhyrchu ynni'r môr adnewyddadwy (ynni'r
tonnau, ynni'r llanw) a thechnolegau gwynt ar y môr
arloesol;
32.
yn nodi bod
llawer o randdeiliaid yn disgrifio Canllawiau 2014 ar Gymorth
Gwladwriaethol ar gyfer diogelu'r amgylchedd ac ynni fel rhai
hyblyg i gefnogi prosiectau arddangos yn y maes hwn;
33.
yn galw am gynnal
dadansoddiad technegol pellach gan arbenigwyr Cymorth
Gwladwriaethol, ac iddynt weithio ar y cyd â'r Fforwm Ynni'r
Môr i sicrhau bod y gyfundrefn cymorth gwladwriaethol yn
sensitif i'r heriau penodol sy'n wynebu'r sector hwn, ac y bydd yn
galluogi buddsoddiadau cyhoeddus mawr, er enghraifft mewn seilwaith
grid a phrosiectau cyfnod peilot cyn-fasnachol ar raddfa
fawr.
Rhanbarth Macro yr
Iwerydd
34.
yn galw ar newid
pwyslais yn rhaglenni ariannol yr UE sy'n cefnogi cydweithredu
tiriogaethol, gan gynnwys Rhaglen Drawswladol Ardal yr Iwerydd, fel
eu bod yn cefnogi datblygiad ynni'r môr;
35.
yn argymell y
dylid rhoi ystyriaeth gref i ddatblygu rhanbarth Macro yr Iwerydd a
fyddai'n canolbwyntio ar ddatblygu ynni'r môr; byddai dull
o'r fath yn rhoi ffocws clir i'r pum aelod-wladwriaeth a
gwledydd/rhanbarthau yn y maes hwn i gydweithredu, a gallai arwain
at Strategaeth Forol Ddiwydiannol gydlynol ar gyfer Rhanbarth
Macro'r Iwerydd, a fyddai'n canolbwyntio ar ynni adnewyddadwy a
chysylltedd;
36.
yn argymell y
dylid datblygu strategaethau/technolegau priodol ac wedi'u teilwra
ar gyfer yr holl fasnau môr gwahanol, gan fanteisio ar
brofiadau/datblygiadau uwch-dechnolegau presennol i ranbarthau sydd
â llai o botensial/potensial gwahanol o ran ynni
morol;
Mynd i'r afael â heriau
ariannol
37.
Yn dadlau bod
cymorth cyhoeddus sylweddol, gan gynnwys drwy bartneriaethau
cyhoeddus-preifat arloesol yn hanfodol ar gyfer datblygu ynni'r
môr;
38.
yn cydnabod
rôl hanfodol dulliau cymorth presennol Banc Buddsoddi
Ewrop; fodd bynnag, yn pwysleisio'r
angen am ddulliau newydd ac arloesol ar lefel yr UE a chreu
amgylchedd mwy ffafriol ar gyfer cefnogi buddsoddiadau mewn
technolegau ynni arloesol sydd â mwy o "risg" ynghlwm â
hwy, yn enwedig rhai sy'n defnyddio technoleg ynni'r
môr;
39.
yn pwysleisio
pwysigrwydd buddsoddi mewn cysylltiadau, yn enwedig rhwng
Aelod-wladwriaethau a rhanbarthau, uwchraddio'r seilwaith trawsyrru
er mwyn cynyddu eu gallu i ymdopi â chynhyrchu trydan
adnewyddadwy, buddsoddi mewn gridiau dosbarthu, ymestyn gridiau i
ardaloedd anghysbell yn ogystal â datblygu a gweithredu
atebion grid deallus;
40.
yn galw ar Fanc
Buddsoddi Ewrop a'r Comisiwn Ewropeaidd i roi blaenoriaeth i
ddefnyddio'r gronfa newydd - Cronfa Ewrop ar gyfer Buddsoddiad
Strategol (EFSI) - i gefnogi buddsoddiadau yn sector ynni'r
môr, gan gynnwys edrych ar sut y gellir defnyddio'r gronfa
hon i gefnogi datblygu'r grid a chysylltedd;
41.
yn croesawu'r
pwyslais cynyddol ar ynni adnewyddadwy morol mewn nifer o
strategaethau arbenigol clyfar (Smart Specialisation Strategies -
S3); yn croesawu lansio'r platfform arbenigo deallus Ewrop ar ynni
(Smart Specialisation Platform on Energy), ac yn tanlinellu
pwysigrwydd sicrhau bod hwn yn ategu gwaith Fforwm Ynni'r
Môr;
42.
yn croesawu
cynnwys blaenoriaeth ynghlych buddsoddiadau mewn ynni morol yn y
Rhaglenni Gweithredol Rhanbarthol;
43.
yn pwysleisio
pwysigrwydd cryfhau'r cysylltiad rhwng polisi ynni a pholisi
cydlyniant yr UE ac yn galw ar y Comisiwn Ewropeaidd i ddarparu
manylion am y flaenoriaeth a roddir i ynni'r môr yn y
Rhaglenni Gweithredol Rhanbarthol ar gyfer yr ESIFs ar gyfer
2014-2020 ac i ddarparu dadansoddiad o ba ranbarthau sy'n rhoi
blaenoriaeth i ynni'r môr yn eu strategaethau S3.
44.
yn croesawu
penderfyniad y Cyngor Ewropeaidd ym mis Hydref 2014 i adnewyddu'r
rhaglen NER300, ac yn nodi y bydd prosiectau ar raddfa fach
yn gymwys o hyn ymlaen hefyd;
AM14
45.
Yn galw am bris
sefydlog uwch ar gyfer allyriadau CO2 a dyraniadau ariannu uwch ar gyfer prosiectau ynni
adnewyddadwy (arloesol) o dan y cynllun newydd;
46.
yn croesawu
prosiectau fel Ocean Energy ERA-NET sy'n anelu i gydgysylltu
gweithgareddau rhwng aelod-wladwriaethau a rhanbarthau er mwyn
cefnogi ymchwil ac arloesedd yn y sector, ac yn edrych ymlaen at
weld llu o brosiectau ynni'r môr yn cael cefnogaeth o dan
Horizon 2020 a rhaglenni eraill fel Erasmus +;
47.
yn ailadrodd ei
alwad i roi blaenoriaeth wleidyddol gryfach i greu synergeddau
rhwng cyllidebau yr UE, yr aelod-wladwriaethau a'r is-wladwriaethau
(awdurdodau lleol a rhanbarthol)
i gefnogi
buddsoddiadau allweddol o bwysigrwydd Ewropeaidd, fel ynni'r
môr;
Materion amgylcheddol a
chydsynio
48.
Yn honni y gellir
datblygu ynni'r môr mewn ffordd sy'n gwella'r amgylchedd
naturiol;
49.
yn tanlinellu
pwysigrwydd sicrhau ymgysylltiad awdurdodau rhanbarthol,
sefydliadau amgylcheddol a chyrff anllywodraethol eraill sy'n
perthyn i Fforwm Ynni'r Môr a mentrau strategol eraill ar
lefel yr UE, ac annog aelod-wladwriaethau, LRAs a'r diwydiant i
weithio gyda chyrff o'r fath, yn llawn er mwyn sicrhau bod y
diwydiant newydd hwn yn cael ei ddatblygu mewn modd cynaliadwy, gan
leihau'r effaith ar yr amgylchedd;
50.
yn tanlinellu
rôl hanfodol bwysig Cynllunio Gofodol Morol (Maritime Spatial
Planning - MSP) i gefnogi datblygiad y diwydiant ynni'r môr
(a morol), gan fod hyn yn darparu dull o ddwyn ynghyd gwahanol
ddefnyddwyr y môroedd/cefnforoedd (y sector ynni,
trafnidiaeth forol, dyframaethu, pysgota, hamdden a chadwraeth
natur) i ymgysylltu mewn deialog, cyfnewid gwybodaeth a gwneud
penderfyniadau cydgysylltiedig ynghylch y defnydd o ofod morol, i
helpu i osgoi gwrthdaro rhwng sectorau, i ddatblygu synergeddau a
lleihau'r effeithiau negyddol ar ecosystemau; annog
aelod-wladwriaethau a LRAs sy'n ymwneud â'r broses o baratoi
Cynlluniau Gofodol Morol i gynnwys datblygu ynni'r môr yn y
broses hon;
AM15
51.
yn pwysleisio
pwysigrwydd symleiddio gweithdrefnau gweinyddol ar gyfer cydsynio a
chynllunio ar lefel awdurdodau lleol a rhanbarthol a’r lefel
genedlaethol, ac amlygu arfer da cydnabyddedig yn yr Alban yn hyn o
beth, lle maent wedi cyflwyno cynllunio morol sectorol, ymchwil
amgylcheddol a rhaglenni monitro strategol, sef corff cydsynio a
chydsynio canllawiau mewn un lle;
52.
yn tynnu sylw at
bwysigrwydd mynediad at ddata a rhannu gwybodaeth, er mwyn osgoi
dyblygu, lleihau costau dechrau gweithrediadau, ac fel rhan o fudd
ehangach y cyhoedd o ran deall yr amgylchedd morol ac effaith
bosibl datblygiadau ar eco-system y môr;
AM16
53.
yn tanlinellu
pwysigrwydd deall, monitro ac ymchwilio'r amgylchedd ac ecoleg
morol, er mwyn llunio set data mwy cynhwysfawr nag sydd ar gael ar
hyn o bryd, gan gynnwys cynnal astudiaethau effaith amgylcheddol
helaeth, gan ddefnyddio'r dull gweithredu sy'n seiliedig ar
ecosystemau i ystyried bioamrywiaeth y rhanbarthau hyn, a mesur
effeithiau posibl y dyfeisiau ar yr amgylchedd morol.
Ymwybyddiaeth a
chyfathrebu
54.
Yn credu y dylai
cyfathrebu manteision a photensial ynni'r môr fod yn
flaenoriaeth allweddol wrth geisio ennill "calonnau a meddyliau"
dinasyddion yr UE;
55.
yn tanlinellu
pwysigrwydd cynnal deialog a chyfathrebu â'r holl
randdeiliaid perthnasol, gan gynnwys pysgotwyr, y sector
dyframaethu a defnyddwyr eraill y môr;
56.
yn tanlinellu'r
rôl y gall y Comisiwn Ewropeaidd a Phwyllgor y Rhanbarthau eu
cymryd i godi ymwybyddiaeth o ynni'r môr, er enghraifft, drwy
Wythnos Ynni Cynaliadwy, Wythnos Diwrnodau Agored y Dinasoedd a'r
Rhanbarthau, cyfamod y meiri, ac o bosibl, drwy sefydlu cynlluniau
newydd;
Brwsel,
*
*
*
DS: Datganiad
Esboniadol dros y ddalen.
Datganiad Esboniadol ar brif
dechnolegau ynni'r môr ac ar brif brosiectau ynni'r
môr
1.Rhagor o fanylion ar brif
dechnolegau ynni'r môr
-
Amrediad
llanw:
ynni a gynhyrchir gan y gwahaniaeth yn lefel y môr rhwng
llanw uchel a llanw isel, gan ddefnyddio'r un egwyddorion a
thechnoleg tebyg i ynni dŵr confensiynol. Nid peth
newydd yw cynhyrchu pŵer drwy amrediad llanw, gyda sawl
cynllun morglawdd llanw yn weithredol ledled y byd, y cyntaf yn La
Rance yn Llydaw, a agorwyd ym 1966, sy'n dal yn weithredol (EDF)
gyda chapasiti wedi'i osod o 240MW. Mae prosiectau arfaethedig mwy
diweddar wedi canolbwyntio ar lagwnau llanw, sy'n defnyddio yr un
dechnoleg tyrbin ond nad ydynt yn rhychwantu aber cyfan, y gellir
eu lleoli'n gyfan gwbl ar y môr, a gyda llawer llai o effaith
amgylcheddol na morgloddiau llanw.
-
Ynni
llanw:
a gynhyrchir gan rymoedd disgyrchiant yr haul a'r lleuad, sydd, ar
y cyd â chylchdro'r ddaear ar ei hechel, yn achosi
symudiadau'r moroedd a'r cefnforoedd. Mae trosglwyddwyr ynni'r
llanw yn tynnu ynni cinetig o'r llif llanw, a thrwy symudiad
mecanyddol (rotor neu ffoil) maent yn cynhyrchu ynni trydanol.
Cafwyd nifer o brosiectau arddangos ynni'r tonnau ar raddfa fach
ond hyd yn hyn ni sefydlwyd unrhyw areau ar raddfa fasnachol ac
oherwydd nad oes eto gonsensws ar y dyfeisiau technolegol a
ffefrir.
-
Ynni'r
tonnau: hwn yn ffurfio wrth i ynni cinetig y gwynt drosglwyddo i
arwyneb uchaf y môr. Mae uchder a chyfnodau'r tonnau sy'n
deillio o hyn yn amrywio yn ôl llif yr ynni rhwng y gwynt
â wyneb y môr. Trosglwyddwyr ynni'r tonnau sy'n
echdynnu'r ynni a gellir eu dynlunio ar gyfer eu gweithredu mewn
dyfnder gwahanol. Mae dyluniad y dyfeisiau yn dibynnu ar leoliad y
ddyfais a nodweddion arfaethedig yr adnoddau. Fel gydag ynni'r
llanw bu llawer o waith ymchwil, gan gynnwys treialu llawer o
ddyfeisiau gwahanol, a hynny mewn cynlluniau peilot ar raddfa fach,
ac yn yr un modd, nid oes consensws ar y dechnoleg a
ffefrir.
-
Ynni graddiant
halwynedd: ynni a gynhyrchir gan y gwahaniaeth mewn crynodiad halen
rhwng dŵr croyw â dŵr heli. Amcangyfrifir bod ynni
gwerth 2000 TWh y flwyddyn ar gael, sy'n golygu bod potensial
enfawr ar gyfer y math yma o ynni pe gellid ei ddal yn effeithiol.
Mae cost bosibl yr ynni o'r ffynhonnell hon yn uwch na'r rhan fwyaf
o'r techolegau ynni'r dŵr mwyaf traddodiadol, ond mae'n
cymharu'n dda â mathau eraill o ynni adnewyddadwy a
gynhyrchir eisoes mewn gweithfeydd. Yn Ewrop mae'r ymchwil wedi'i
ganolbwyntio yn Norwy a'r Iseldiroedd, gyda chynlluniau peilot bach
wedi'u profi yno. Fel gydag ynni'r tonnau ac ynni'r llanw nid yw'r
dechnoleg hon wedi'i phrofi eto, ac mae angen rhagor o waith
ymchwil yn y maes.
-
Trosi Ynni
Thermol y Môr (Ocean Thermal Energy Conversion -
OTEC):
mae'n manteisio ar y gwahaniaeth yn nhymheredd y dŵr rhwng y
cefnfor dwfn a dyfroedd trofannol cynnes wyneb y môr i
gynhyrchu ynni. Mae amrywiaeth o ddulliau gwahanol ar gael i
gyflawni hyn. Mae OTEC yn gweddu'n naturiol i foroedd a chefnforoed
trofannol a chyhydeddol. Mae mwy na 100 o wledydd a thiriogaethau
ledled y byd â'r potensial i allu gweithredu OTEC fel rhan
o'u cymysgedd ynni, gan gynnwys nifer o diriogaethau tramor
Ewropeaidd. Amcangyfrifon o'r potensial: sylfaen bresennol wedi'i
bwysoli o 150GW, gyda marchnad flaenoriaeth o 60GW, yn dod i'r
amlwg gyntaf gydag ynysoedd ac ardaloedd ynysig am gyfanswm o 9GW;
erbyn 2030, dylai fod 1.5GW o OTEC wedi'i osod.
O wybodaeth sydd ar gael ar wefan Ocean Energy
Europe:
http://www.oceanenergy-Europe.eu/index.php/policies/Technologies
2.Rhai
enghreifftiau o brosiectau ynni'r môr
Enghreifftiau dangosol yn unig
yw'r rhain;
§ Y DU (Cymru): cynlluniau i
ddatblygu chwe lagwn llanw, gyda phedwar ohonynt yng Nghymru - a'r
mwyaf datblygedig yw morlyn llanw Abertawe (320MW). Amcangyfrif o'r
ynni a gynhyrchir: 30TWh y flwyddyn gyda budd economaidd o
£2.65 biliwn;
§ Y DU (yr Alban): Prosiect ynni
llanw MeyGen yng nghulfor mewnol y Pentland
Firth – cam 1a 6MW; grid tyrbinau ynni'r llanw
cymunedol cyntaf yn Ynysoedd Shetland;
§ Ffrainc (Llydaw): Morglawdd La
Rance, yr orsaf pŵer llanw gyntaf yn y byd - 240MW ac allbwn
blynyddol o 600GWh; Llydaw yn gartref i 50% o sgiliau ymchwil a
datblygu sectorau morwrol Ffrainc, gan France Energies Marine
(sefydliad ymchwil) yn Brest, ac ymrwymiad i sefydlu dau brosiect
arddangos, pedair fferm beilot, dau safle cynhyrchu a fydd yn
defnyddio pum math o dechnoleg ynni'r môr (ac ynni gwynt ar y
môr) oddi ar arfordir Llydaw;
§ Ffrainc (Llydaw): –
'Pôle Mer Bretagne Atlantique'
§ Ffrainc (Ynys Réunion):
nifer o brosiectau ynni morol gan gynnwys prototeip tir
OTEC;
§ Sbaen: Ynni llwyfan morol Biscay
(bimep), Lemoiz. Capasiti: 20 MW
§ Portiwgal: WindFloat,
Aguçadoura. Capasiti: 2.0MW
§ Yr Eidal: prosiectau ar raddfa
fach yn cynnwys nifer o brosiectau a noddir gan ENEL Green Power
e.e. 40 South Energy, Ynys Elba 0.1MW, Don; Pisa, 0.1MW, y tonnau;
Wave4energy ar ynys Pantelleria – 0.1MW.
§ Iwerddon: Safle prawf ynni'r
tonnau, Bae Galway. Capasiti: 5MW
§ Denmarc: Angorfeydd ar gyfer
trosglwyddwyr ynni'r tonnau (2014-2017); Wavestar Hanstholm -
0.25MW, tonnau.
§ Yr Iseldiroedd: Prosiect trosi
ynni thermol yn Curacao yn y môr Caribî; Ynni Bluewater
Texel, yr Iseldiroedd - 0.2MW, llif llanw.
§ Gwlad Belg: Parth consesiwn
Mermaid ar gyfer ynni ar y môr, ynni'r tonnau ac ynni'r
llanw, a fydd yn anelu at osod 20MW o ynni'r tonnau (caniatâd
i gynhyrchu 5MW ar hyn o bryd); cyfleuster cenedlaethol yn Ostend
ar gyfer profion môr;
§ Sweden: Sotenas, 1 MW, tonnau;
Ada, 0.4MW, tonnau.
Gweler hefyd http://www.ocean-energy-systems.org/ocean-energy-in-the-world/
II.
GWEITHDREFN
|
Teitl
|
Datblygu potensial ynni'r môr
|
|
Cyfeiriad(au)
|
Barn rag-blaen
|
|
Sail gyfreithiol
|
Erthygl 307(4) TFEU
|
|
Sail weithdrefnol
|
Rheol 41(b)(ii) o'r Rheolau Gweithdrefnol
|
|
Dyddiad cyfeirio o'r
Cyngor/Senedd Ewrop/Dyddiad llythyr y Comisiwn
|
|
|
Dyddiad penderfyniad y
Bureau/Llywydd
|
18 Mawrth 2015
|
|
Y Comisiwn sy'n
gyfrifol
|
Y Comisiwn yr Amgylchedd, Newid Hinsawdd ac Ynni
(ENVE)
|
|
Rapporteur
|
Rhodri Glyn Thomas (y DU/EA)
Aelod Cynulliad dros Ddwyrain Caerfyrddin a Dinefwr
|
|
Dadansoddiad
|
17 Ebrill 2015
|
|
Trafodwyd yn y
comisiwn
|
30 Mehefin 2015
|
|
Dyddiad y'i mabwysiadwyd gan y
comisiwn
|
30 Mehefin 2015
|
|
Canlyniad y bleidlais yn y
comisiwn
(mwyafrif, unfrydol)
|
Mwyafrif
|
|
Dyddiad y'i mabwysiadwyd gan y
cyfarfod llawn
|
Wedi'i drefnu ar gyfer 13/14 Hydref 2015
|
|
Barnau blaenorol y
Pwyllgor
|
Barn Pwyllgor y Rhanbarthau ar ynni adnewyddadwy: chwaraewr o
bwys yn y farchnad ynni Ewropeaidd
Barn Pwyllgor y Rhanbarthau ar Dwf Glas: cyfleoedd ar gyfer
twf morol cynaliadwy
Barn Pwyllgor y Rhanbarthau ar yr Economi Las: gwireddu
potensial ein moroedd a'n cefnforoedd ar gyfer swyddi a
thwf
|
|
Dyddiad yr
ymgynghoriad monitro sybsidiaredd
|
n/a
|
_____________
